Jaki mikrofon wybrać?
Mikrofon? Jeszcze do niedawna tego typu sprzęt dla większości wydawał się zbędny, wystarczały mikrofony wbudowane np. w laptopy. Dziś, gdy coraz więcej osób decyduje się na publikowanie vlogów i podkastów, jakość dźwięku nabrała kluczowego znaczenia, a tym samym zakup właściwego mikrofonu stał się istotną rzeczą. Jak wybrać właściwy mikrofon?
Niniejszy materiał kierujemy do tych osób, które nie mają szczególnie dużego doświadczenia w doborze sprzętu rejestrującego dźwięk i nie znają takich pojęć jak np. mikrofony elektretowe, pojemnościowe, dynamiczne, wstęgowe, laserowe, dwukierunkowe, dookólne, kadioidalne itp. Uporządkujmy sobie tę wiedzę bez szczególnego epatowania skomplikowanymi szczegółami. Z niniejszego poradnika dowiecie się, jakie są rodzaje mikrofonów, które mogą zainteresować ambitnych amatorów. Celowo wspominam o amatorskich, domowych i hobbystycznych zainteresowaniach, bo profesjonaliści i studia nagraniowe dobrze wiedzą, jakiego sprzętu potrzebują.
Mikrofony możemy klasyfikować na różne sposoby. Na przykład ze względu na budowę i zasadę działania, ze względu na rodzaj odbioru dźwięku, czy zastosowania (np. mikrofon do nagrywania wokalu, mikrofon do komputera, mikrofon gamingowy etc.). Zacznijmy od kwestii konstrukcyjnych.
Mikrofony – podział ze względu na konstrukcję przetwornika
Pod względem konstrukcji możemy rozróżnić mikrofony dynamiczne, pojemnościowe, elektretowe, czy wstęgowe. Mikrofony dynamiczne to dość proste konstrukcje o niezbyt wysokiej czułości, dzięki czemu nadają się do zastosowania w warunkach poza studyjnych, gdzie trudno o izolację niepożądanych dźwięków otoczenia. Cechą wyróżniającą mikrofony dynamiczne jest to, że tego typu urządzenia nie potrzebują własnego źródła zasilania. Tego typu mikrofony są konstrukcyjnie zbudowane podobnie do klasycznych głośników. Mamy membranę zbierającą fale dźwiękowe, a membrana ta jest zespolona z cewką elektromagnetyczną. Wokół cewki umieszczony jest silny magnes. Wzbudzona falami dźwiękowymi membrana porusza się, wraz z nią porusza się również cewka, a ponieważ cewka umieszczona jest w polu magnetycznym (magnesy), jej ruch generuje różnicę potencjałów, mamy zatem impuls akustyczny przetworzony na impulsy elektryczne. Tego typu mikrofony ze względu na konstrukcję, jej wytrzymałość i charakterystykę są często stosowane jako mikrofony sceniczne.
Mikrofony pojemnościowe to znacznie bardziej czułe urządzenia stosowane przez profesjonalistów. Są powszechnie wykorzystywane do nagrań studyjnych, głównie dlatego, że dzięki wyższej czułości lepiej zbierają nawet ciche dźwięki, co jest pożądane w przypadku sesji nagraniowej prowadzonej w kontrolowanych i izolowanych akustycznie (od wszelkich niepożądanych dźwięków) warunkach studyjnych. W tego typu mikrofonach cienka membrana przewodząca prąd umieszczona jest blisko metalowej płytki. Gdy fale dźwiękowe uderzają w membranę zaczyna ona drgać, a drgania te powodują zmianę odległości pomiędzy przewodzącą prąd elektryczny membraną, a wspomnianą płytką, w efekcie zmienia się pojemność tak powstałego kondensatora elektrycznego i mamy sygnał dźwiękowy przetworzony w sygnał elektryczny (przypomnę ze szkolnej fizyki: podstawowy kondensator to dwie metalowe płytki ułożone blisko siebie). W przeciwieństwie do mikrofonów dynamicznych, urządzenia pojemnościowe wymagają źródła zasilania.
Mikrofony elektretowe to mimo mało znanej nazwy, niezwykle popularne urządzenia ze względu na prostą i tanią konstrukcję. To właśnie taki typ mikrofonu powszechnie instalowany jest m.in. w sprzęcie mobilnym, w smartfonach, tabletach, laptopach itp. Jeżeli chodzi o zasadę działania, mikrofony elektretowe to w zasadzie odmiana mikrofonu pojemnościowego. Różnica polega na tym, że w przeciwieństwie do mikrofonu pojemnościowego w mikrofonie elektretowym nie ma potrzeby zasilania membrany napięciem polaryzującym, bo jedna z elektrod wykonana jest z elektretu, materiału, który ma trwałą polaryzację elektryczną. Brak konieczności doprowadzenia zasilania do wkładki mikrofonu znacznie upraszcza jego konstrukcję, choć pogarsza też zdolności w zakresie jakości wychwytywanych dźwięków. Zasilanie jest dalej potrzebne w mikrofonach elektretowych, ale głównie do wzmacniania sygnału. Fakt, że mikrofony elektretowe mają mniejszą czułość niż pojemnościowe, nie oznacza jednak, że tego typu mikrofony są złe. W wielu przypadkach oferują one aż nadto wystarczającą jakość zbieranego dźwięku, szczególnie do zastosowań amatorskich. Ich zaletą jest również to, że w mniejszym stopniu gromadzą otaczający szum (co jest cechą superczułych mikrofonów pojemnościowych, stąd ich najczęściej studyjne zastosowanie), dzięki czemu nadają się do zastosowań w warunkach, kiedy nie mamy możliwości izolacji dźwięków otoczenia. W istocie ten typ mikrofonów jest obecnie najpopularniejszy ze względu na szerokie zastosowanie w wielu urządzeniach.
Mikrofon laserowy kojarzyć się może ze sprzętem szpiegowskim i słusznie. Ten typ mikrofonów wykorzystuje nadajnik laserowy, emitujący promień w kierunku podsłuchiwanego obiektu. Emisja wykrywa minimalne drgania akustyczne podsłuchiwanego obiektu (np. szyby znajdującej się w podsłuchiwanym pomieszczeniu, czy plastikowego kubka stojącego przed mówiącą osobą) i powracający promień jest rejestrowany wraz z przesunięciem dopplerowskim, co umożliwia odtworzenie dźwięku jaki rozlegał się u źródła.
Wreszcie mikrofony wstęgowe to w zasadzie rodzaj mikrofonów dynamicznych, w których zamiast cewki powiązanej z membraną akustyczną stosuje się cieniutki, cienki pasek folii aluminiowej (stąd nazwa, od wstęgi), który sam w sobie jest przewodnikiem elektrycznym, który drga reagując na dźwięk i jednocześnie wzbudza impuls elektryczny drgając w polu magnetycznym. Ten typ mikrofonów jest bardzo czuły i wrażliwy na zbyt głośny dźwięk, toteż również są one stosowane w kontrolowanych, studyjnych warunkach. Sam impuls generowany przez przetwornik wstęgowy musi być jeszcze dodatkowo wzmacniany przez niskoszumowy transformator wzmacniający napięcie wyjściowe przetwornika. Specyficzna konstrukcja tego typu mikrofonów sprawia, że mają one najczęściej charakterystykę dwukierunkową, a skoro mowa o kierunkach, to zobaczmy kolejną klasyfikację.
Mikrofony – podział ze względu na charakterystykę odbioru dźwięku
Mikrofony możemy również podzielić ze względu na charakterystykę kierunkową, czyli kierunki z jakich dane urządzenie przede wszystkim jest w stanie zebrać dźwięk. W tym przypadku możemy rozróżnić mikrofony dookólne, mikrofony dwukierunkowe, czy mikrofony kardioidalne. Mikrofony dookólne należy stosować wówczas, gdy zależy nam na zarejestrowaniu wszystkich dźwięków w danym miejscu. Taka charakterystyka jest pożądana np. w studiach nagraniowych czy podczas rejestracji dźwięku w specyficznych obiektach zaprojektowanych pod kątem optymalnej akustyki (opery, filharmonie itp.). Mikrofony dwukierunkowe, zwane też ósemkowymi to sprzęt szczególnie użyteczny, gdy zależy nam na zarejestrowaniu dźwięku z przodu i z tyłu mikrofonu, z jednoczesnym tłumieniem dźwięków z pozostałej części otaczającej nas sfery rzeczywistości. Wreszcie mikrofony kardioidalne mają za zadanie przede wszystkim zbierać dźwięk dochodzący z przodu mikrofonu. To właśnie ten typ jest pożądany dla vlogerów, którzy chcą, by przede wszystkim ich przekaz był zrozumiały, a dźwięki otoczenia możliwie dobrze wytłumione.
Jaki mikrofon wybrać? Różne zastosowania, różne modele
Gdy znacie już poszczególne rodzaje mikrofonów i wiecie jakie są wasze potrzeby, możecie już z grubsza określić jaki typ mikrofonu spełni wasze potrzeby. Rynek oferuje jeszcze podział funkcjonalny, czyli klasyfikację urządzeń zależnie od zastosowań. Na przykład jeżeli Twoim celem są transmisje na Twitchu, to niekoniecznie potrzebujesz, lekkiego i mobilnego mikrofonu. W takim przypadku nie musimy się martwić rozmiarami i wagą mikrofonu, bo sprzęt i tak będzie stał na biurku. W takich sytuacjach dobrym wyborem może być mikrofon pojemnościowy o kardioidalnej charakterystyce.
Poszukujesz mikrofonu do karaoke? Dobre sceniczne mikrofony to najczęściej urządzenia z przetwornikami dynamicznymi o kardioidalnej charakterystyce brzmieniowej, o jakość danego sprzętu decydują nie tylko parametry ale też np. typ złącza. Jeżeli mikrofon jest podłączany do urządzenia przez klasyczne złącze minijack 3,5 mm to raczej jest to sprzęt amatorski, widzisz trójpinowe złącze XLR? Masz do czynienia najprawdopodobniej ze sprzętem dla profesjonalistów.
Vlogerzy, YouTuberzy i inni twórcy, którzy chcą dzielić się ze światem rejestrowaną przez nich rzeczywistością mogą poszukiwać sprzętu przeznaczonego do pracy z aparatami cyfrowymi. Jeżeli mikrofon ma zbierać dźwięk np. z tego co widać w kadrze lub rejestrować twoje komentarze, dobrym wyborem będzie bardzo kierunkowy mikrofon typu shotgun, jeżeli chcesz uzyskać nagranie i własnego głosu i brzmienie dobiegające z rejestrowanej aparatem sceny, wybierz raczej sprzęt o ósemkowej, dwukierunkowej charakterystyce. Prowadzisz wywiady z różnymi osobami w kontrolowanych warunkach? Niezłym wyborem może być mikrofon krawatowy (nazwa stąd, że jest to zazwyczaj niewielki mikrofon elektretowy przypinany do garderoby rozmówcy).
Mamy nadzieję, że powyższe informacje ułatwią wam wybór urządzenia do rejestracji dźwięku optymalnie dopasowanego do waszych potrzeb.
