Z mgły zrodzony

Wojtek Pietrusiewicz

0

Dodane: 8 lat temu

Brandona Sandersona – a raczej jego pióro (komputer?) – poznałem po śmierci Roberta Jordana. Robert popełnił jedną z moich ulubionych serii fantasy, pt. „Koło Czasu”. Składająca się z czternastu książek i jednego prequela „prawie” saga rozpoczyna się wędrówką trzech chłopców, dwóch dziewczyn, jednej kobiety i jednego mężczyzny, ale… dokończę ten wątek innym razem. Seria ma w każdym razie wiele zapożyczeń ze świata Tolkiena – a przynajmniej ja je tak odbieram – które zupełnie nie przeszkadzały mi w całkowitym zatraceniu się w niej. Czekając na kolejne tomy, ponownie czytałem poprzednie. Niektóre znam prawie na wylot – czytałem je słowo po słowie przynajmniej po pięć–sześć razy. To była obsesja, która trwała u mnie od piętnastego roku życia, od 1994 do 2013 roku. To nie pomyłka – żyłem tym światem i w tym świecie przez dziewiętnaście lat życia, a emocje do dzisiaj mam ogromne. Niestety, Robert Jordan zmarł w 2007 roku – nie śledziłem wtedy bloga jego wydawnictwa, nie wiedziałem więc co będzie dalej. Przez dłuższy moment podejrzewałem, że to koniec, że nigdy nie dowiem się, co stało się z Mattem – moim ulubionym bohaterem – ale na scenę wkroczył Brandon Sanderson i z pomocą żony Jordana oraz błogosławieństwem wydawnictwa wspólnie zakończyli wszystkie wątki.

Skoro już zamknąłem ten rozdział w swoim życiu, a styl Brandona bardzo przypadł mi do gustu, to zdecydowałem się przejrzeć jego dotychczasowy dorobek. Przyznam, że trochę obawiałem się, że mnie zawiedzie.

Myliłem się.

Mistborn

Przygodę z twórczością Brandona rozpocząłem od innej serii, do której jeszcze wrócę w przyszłym wydaniu, ale z perspektywy czasu najbardziej przypadła mi do gustu trylogia „Z mgły zrodzony”. Składa się z trzech tomów: „Ostatnie Imperium”, „Studio wstąpienia” i „Bohater wieków”. Z bliżej niewyjaśnionych dla mnie powodów wiele polskich księgarni tytułuje tę serię „Ostatnie imperium”, a pierwszą książkę – „Z mgły zrodzony”. Kompletnie tego nie rozumiem i to bojkotuję, jak więc będziecie szukali tych pozycji na półkach księgarni – wirtualnych lub nie – to weźcie na to poprawkę. Dla porządku, w oryginale trylogia nazywa się „Mistborn” i zawiera następujące książki: „The Final Empire”, „The Well of Ascension” i „The Hero of Ages”.

Wydarzenia „Mistborn” rozgrywają się na planecie Scadrial, której powierzchnia jest ciągle przykrywana popiołem buchającym z istniejących w tym świecie wulkanów. Roślinność jest brązowa, a nocą pojawiają się nienaturalne mgły, którymi straszy się dzieci. Tysiąc lat wcześniej, Bohater wieków udał się do Studni wstąpienia, osiągnął boskość i zwyciężył z przerażającą Głębią, ratując świat. Nikt już nie pamięta, czym ona była, ale to wtedy powstało państwo Ostatnie Imperium, rządzone przez tyrana – Imperatora. Jednocześnie bóg i władca, Imperator stworzył dwie klasy społeczne – arystokrację, rzekomo z potomków przyjaciół, którzy mu pomogli osiągnąć boskość oraz chłopów – nazwanych skaa – rządzonych przez tych pierwszych. Nad nimi wszystkimi, bezpośrednio pod kontrolą władcy, są Obligatorzy ze Stalowego Zakonu – podzieleni na Ministerstwa, zajmują się wszystkim od kontroli ludności do spraw urzędniczych. Ostatnie Imperium zawiera wioski, małe i duże miasta oraz rozległe, niezamieszkane przestrzenie. Historia pierwszego tomu rozpoczyna się w stolicy państwa – Luthandel – gdzie znajdują się nie tylko twierdze i zamki arystokracji, ale również skaa, którym „udało się” coś w życiu osiągnąć. Zamiast uprawiać niewolniczą pracę na polach, mają własne sklepy i rzemiosła. Wśród nich, pod przykrywą legalnych firm, żyje też grupa rzezimieszków i oszustów…

Bardzo istotną pozycję w hierarchii społeczeństwa Ostatniego Imperium odgrywają Allomanci. Spalając metale znajdujące się w swoich żołądkach, potrafią osiągnąć dodatkowe moce, nieosiągalne dla zwykłych śmiertelników. Metali lub ich stopów jest dziesięć i każdy uwalnia inne zdolności. Allomanci dzielą się na Mglistych i Zrodzonych z Mgły – ci pierwsi potrafią spalać tylko jeden metal i są znacznie częściej spotykani niż ci drudzy, umiejący korzystać z wszystkich dziesięciu. Same metale są również podzielone na kilka grup – pospolite, wyższe i boskie – które jednocześnie określają popularność ich występowania oraz definiują ich rynkową cenę. Allomancja przekazywana jest genetycznie z rodziców na dzieci i ze względu na to, że prawo dopuszcza, aby arystokrata współżył ze skaa, to zdarzają się przypadki rozcieńczania błękitnej krwi. Prawo nakazuje arystokracji zabicie seksualnego partnera po odbyciu stosunku, jeśli jest on z niższej warstwy społecznej, ale nie każdy się na to decyduje.

Wyjątkowość świata stworzonego przez genialnego Brandona Sandersona wynika z faktu, że wyjątkowo dobrze rozwija on postacie odkrywane przed czytelnikiem. Niektóre z nich skrywają tajemnice aż do ostatniego tomu. Co więcej, magia również cały czas się rozwija, a kolejne rozdziały i tomy rozwiewają pewne mity oraz wprowadzają nowe zasady, pojęcia i reguły rządzące nią. Sam pomysł allomacji jest dla mnie absolutnie niesamowity, a gdy znacznie później zacząłem poznawać fer… nie, nie będę psuł Wam niespodzianki, ale szczękę miałem na podłodze. W swoim życiu czytałem wiele różnych książek i poznałem najprzeróżniejsze światy, często luźno odnoszące się do innych, na przykład do tolkienowskiego Śródziemia. Mistrzowskim zagraniem Sandersona było wykreowanie miejsca, które nie przypomina żadnego innego. Scadrial łączy w sobie średniowiecze znane z naszej historii z elementami współczesnymi oraz zupełnie nieznanymi – to świat tak nietypowy, że nadal patrzę na niego z podziwem. Całość jest zwieńczona abstrakcyjnie skomplikowaną serią powiązań pomiędzy różnymi wydarzeniami, który wybiegają na wieki w przód, dzięki czemu możliwe było napisanie kontynuacji serii Mistborn – zaraz do tego wrócę.

Czytając jakąś książkę, zazwyczaj od razu wiem, czy ona mi się podoba, czy nie. Z „Mistborn” było inaczej. Zaczynałem czytać, ale po paru rozdziałach przestawałem, bo ten świat i jego postacie były tak dziwne i niespotykane, że odstawiałem książkę. Nie mijała jednak godzina, a już myślami wracałem do Ostatniego Imperium i do pewnej dziewczyny – Vin – oraz jej zbuntowanego opiekuna – Kelsiera. Ten cykl powtarzał się codziennie przez połowę pierwszego tomu, kiedy to w końcu poddałem się, przestałem stawiać opór i po prostu dałem się pochłonąć. Całkowicie. Czytałem w każdej możliwej chwili i miejscu, często do późnych godzin nocnych, ryzykując bycie niczym zombie rano. A potem…

Seria Waxa i Wayne’a

Zakończenie trylogii pozostawiło we mnie niedosyt. Widocznie nie tylko w mnie, ponieważ Brandon Sanderson wydał kolejne trzy tomy – „Stop prawa”, „Cienie tożsamości” i „Żałobne opaski”. Obecnie pisze czwarty, pod roboczym tytułem „Mistborn: The Lost Metal”. Ta seria, nazwana „Seria Waxa i Wayne’a”, dzieje się trzysta lat później, po zakończeniu wydarzeń trylogii „Mistborn”. O ile pierwszy tom mnie specjalnie nie wciągnął, bo nawiązania do pierwszej trylogii były bardzo luźne pod wieloma względami, o tyle druga już rozwinęła świat na tyle, że zaczął on być interesujący. Trzeci tom natomiast całkowicie mnie zaskoczył – jest absolutnie genialny, a nawiązania do Zrodzonych z Mgły pojawiły się najmniej oczekiwanym momencie.

Polecam wszystkie sześć książek każdemu, kto chociaż trochę lubi świat fantasy. Chociaż ten jest na tyle nietypowy, a magia w nim na tyle fascynująca – w wielu aspektach nawiązująca do podstaw chemii – że może wciągnie nawet osoby preferujące inne gatunki literatury.

Książki w iBooks i Amazonie są w języku angielskim.

★ Ostatnie Imperium – Upoluj Ebooka / iBooks / Amazon Kindle →
★ Studnia wsątpienia – Upoluj Ebooka / iBooks / Amazon Kindle →
★ Bohater wieków – Upoluj Ebooka / iBooks / Amazon Kindle →
★ Trylogia Mistborn – iBooks / Amazon Kindle →

★ Stop prawa – Upoluj Ebooka / iBooks / Amazon Kindle →
★ Cienie tożsamości – Upoluj Ebooka / iBooks / Amazon Kindle →
★ Żałobne opaski – Upoluj Ebooka / iBooks / Amazon Kindle →

★ Mistborn: Secret History¹ – iBooks / Amazon Kindle →

Wojtek Pietrusiewicz

Wydawca, fotograf, podróżnik, podcaster – niekoniecznie w tej kolejności. Lubię espresso, mechaniczne zegarki, mechaniczne klawiatury i zwinne samochody.