Designerska polszczyzna

Paweł Hać

10

Dodane: 11 lat temu

Język polski powszechnie uważany jest za jeden z najtrudniejszych do opanowania. Fakt, że urodziłem się Polakiem, sprawia, że nasza mowa nie sprawia mi szczególnych problemów. Nie jestem oczywiście specjalistą i zdarza mi się palnąć językową gafę, jednak stale walczę z różnorodnymi wpadkami i udoskonalam styl wypowiedzi. Czytanie książek czyni człowieka mądrzejszym, więc i dobór odpowiedniego słownictwa do wyrażania własnych myśli przychodzi mi lekko. W tym tekście posłużę się jednak określeniami, które nie uchodzą za eleganckie. No bo co to w ogóle jest customizacja?

Tak, customizacja. Określenie pochodzące oczywiście z języka angielskiego, oznaczające możliwość dostosowania czegoś do własnych upodobań. Możliwość konfiguracji, modyfikacji, zmian. Boli mnie, gdy widzę więc zamiast jednego z kilku polskich określeń (a nie wymieniłem w tekście wszystkich) paskudztwo nie pasujące ani do angielskiego, ani do polskiego, ani też do żadnego innego języka. Idiotycznie i bezmyślnie wykorzystywane stało się z czasem na tyle powszechne, że można trafić na nie nawet na sporych portalach i blogach. Podobnie wygląda sprawa scrollowania, czyli przewijania (ewentualnie przesuwania, ale rzadko spotyka się je w tym kontekście). Głupota? Ogromna, podobnie zresztą do określenia „designerski”. Że co? Jaki? Design to nic innego jak projekt, designer to projektant, więc po co wprowadzamy do języka określenie „designerski”? Projektancki – tak to brzmi dosłownie. Niezbyt elegancko, nie do końca nowocześnie i dźwięcznie, jednak zgadnijcie, które z tych określeń znajduje się w Słowniku Języka Polskiego? Zresztą na zastępstwo znajdzie się sporo innych słów, niejednokrotnie lepiej precyzujących przekaz.

Bardzo zabawną kwestią jest też wplatanie słów z obcych języków do polskiego, jeśli mają one swoje odpowiedniki, które niemal nie różnią się pisownią. Developer (deweloper), blogger (bloger) , vinyl (winyl) – a po naszemu to co, niefajnie? Nie muszę chyba wspominać, jak głupio wygląda tekst, w którym znienacka pojawiają się tego typu wtręty. Oczywiście, znajdziemy wyjątki pokroju nazw własnych, których nie sposób zapisać inaczej, niż w sposób oryginalny. Czasem trafi się również na określenie, które polskiego odpowiednika po prostu nie ma i zastosowanie obcego wyrazu jest konieczne (przy czym dotyczy to głównie terminologii specjalistycznej). Dlaczego jednak, w dobie ogólnodostępnego internetu i darmowych słowników internetowych mamy w pozostałych przypadkach pisać byle jak, nie szanując ojczystego języka? Autor stosujący tak bezwartościowe makaronizmy mógłby równie dobrze wybiec nago na ulicę, wymachując transparentem z hasłem „Książki są dla debili”.

Spotykam się czasem z argumentem, że polszczyzna ewoluuje, dostosowuje się do coraz to nowocześniejszych czasów. W pełni się z tym zgadzam – gdyby język nie ulegał przemianom, dzisiejsza polszczyzna niczym nie różniłaby się od tej sprzed tysiąca lat, a tym samym nijak miałaby się do współczesności. Czemu jednak mamy upychać w tekstach zwroty, które z powodzeniem można zastąpić istniejącymi i funkcjonującymi w polskim języku słowami? Jeśli po to, by zademonstrować własną ignorancję i nieoczytanie to cóż, skuteczniejszej metody nie ma.

Paweł Hać

Ten od Maków i światła. Na Twitterze @pawelhac