Prawo prasowe
Tajemnica dziennikarska – zgodnie z ustawą dziennikarz ma obowiązek zachować w tajemnicy dane, które mogą wskazać na autora materiału prasowego, listu do redakcji lub każdego innego materiału o tym charakterze. Zachować w tajemnicy powinien również wszystkie fakty, które mogą doprowadzić czy w jakikolwiek sposób zidentyfikować autora czy informatora, jeżeli zastrzegł sobie nieujawnianie tych danych. Tajemnica dziennikarska także dotyczy wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszyć chronione prawem interesy osób trzecich. Co za tym idzie, dziennikarz staje się niejako strażnikiem wszystkich osób, które z różnych przyczyn nie mogą lub nie chcą się ujawnić.
Prawo to daje prasie przywilej w postaci publikowania materiałów, które ze strachu przed ujawnieniem informatora nigdy nie ujrzałyby światła dziennego. Najsławniejszym chyba tego przykładem jest amerykańska afera Watergate z 1972 roku, gdzie dziennikarze śledczy Bob Woodward oraz Carl Bernstein otrzymywali informacje od anonimowego źródła, które nazywali „Głębokie Gardło”, a okazał się nim być wicedyrektor FBI Mark Felt. Dzięki informacjom prezydent Richard Nixon ustąpił z pełnionego stanowiska. Cała sprawa polegała na nielegalnych działaniach administracji, by przed wyborami rozprawić się z przeciwnikami politycznymi. Czy obecnie w Polsce dziennikarze chronili swoich informatorów w tzw. aferze podsłuchowej?
Właśnie dla takich sytuacji dziennikarze muszą chronić swoich informatorów lub źródła, by móc w pełni rzetelnie oraz etycznie działać. Osoby współpracujące z redakcjami czy dziennikarzami nie mogą czuć się zagrożone. Muszą mieć komfort psychiczny, że jeśli ujawnią niewygodne dla kogoś fakty, nie zostaną za to ukarane. Wszelkiego rodzaju afery polityczne dzięki temu prawu mają szanse wyjść na jaw, jeśli dotyczą obozu władzy czy nawet wymiaru sprawiedliwości. Dziennikarstwo stoi na straży tam, gdzie zawodzą i są nieskuteczne prawne formy dochodzenia do prawdy lub gdy dotyczą obyczajowych czy zwyczajowych zachowań.
Prawo to niestety w krajach pozbawionych demokratycznych zasad nie jest respektowane, dlatego tak trudno w mediach np. Rosji ujrzeć materiały mówiące o zapleczu aparatu władzy.
Z tajemnicy dziennikarskiej dziennikarz może być zwolniony w obliczu wyjątkowych sytuacji najcięższych zbrodni i tak naprawdę ma nawet obowiązek powiadomienia przeznaczonych do tego organów państwa.
Z prawem tajemnicy dziennikarskiej wiąże się niejako obowiązek do rzetelnego przedstawienia informacji oraz do publikowania sprawdzonych faktów. Informator nie zawsze ma na celu przekazanie prawdziwej informacji, ale może chcieć piórem dziennikarskim usunąć niewygodną konkurencję czy to polityczną, społeczną, czy gospodarczą, dlatego dziennikarz powinien jak najrzetelniej i jak najdokładniej sprawdzić informacje, które otrzymuje. Sprawdzenie źródła i potwierdzenie to podstawowa czynność przed publikacją. Dziennikarz nie może dopuścić, by stał się narzędziem w cudzych rekach. Każda informacja, szczególnie sensacyjna, jeśli pochodzi z niesprawdzonego źródła, powinna być zweryfikowana. Jeśli nie można zrobić tego wprost, należy jak najdokładniej potwierdzić elementy materiałów oraz źródła. W obowiązkach dziennikarza leży wykazanie się rzetelnością w przygotowaniu czy gromadzeniu materiałów. I to właśnie od rzetelności zależy, jak materiał publikowany zostanie odebrany i czy nie będzie podważany przez strony opisane w publikowanych materiałach.
Adalbert Freeman
Fotoreporter i dziennikarz. Zakochany w krajach arabskich i islamie. Użytkownik nadgryzionych jabłek.