Omega Speedmaster Moonwatch – zegarek, który poleciał na księżyc

Wojtek Pietrusiewicz

Dodane: 2 miesiące temu

Omega Speedmaster, znany również jako Moonwatch, jest jednym z najbardziej legendarnych modeli zegarków na świecie. Początkowo zaprojektowany jako zegarek na rękę dla kierowców wyścigowych, stał się znacznie bardziej kojarzony ze swoją kluczową rolą w historii jako zegarek noszony przez astronautów misji Apollo 11 w 1969 roku, stając się tym samym pierwszym zegarkiem noszonym na Księżycu. Teraz, będąc niekwestionowanym centralnym punktem współczesnego portfolio zegarków Omega, oryginalny Speedmaster zmienił się niewiele od czasomierza, który ponad 50 lat temu symbolizował przewagę Ameryki w wyścigu kosmicznym. Dał także początek dziesiątkom specjalnych edycji, innowacyjnych wariantów oraz wykorzystaniu śmiałych nowych technologii i awangardowych materiałów, nawiązując do ducha pionierskich eksploracji kosmosu.

NASA, organizacja rządowa, wbrew powszechnie powtarzanym historiom, nie udała się do lokalnego sklepu, aby kupić sprzęt do testów, tylko zgodnie z procedurami, którym podlegała, stworzyła wymaganą specyfikację. James H. Ragan (wówczas młody inżynier w NASA) pod koniec 1964 roku wysłał prośbę o oferty cenowe do kilku marek mechanicznych zegarków z załączoną specyfikacją i wymaganiami NASA. Odpowiedzi nadesłały cztery marki: Longines (poprzez Longines-Wittnauer USA), Omega (poprzez ich agenta w Nowym Jorku, Normana M. Morrisa), Rolex (poprzez Rolex USA) i Hamilton (który jeszcze był amerykańską firmą).

Od dnia 21 października 1964 roku do 1 marca 1965 roku – przez 131 dni – James H. Ragan testował zegarki nadesłanych kandydatów. Finalnie wszystkie testy zdała i wymagania spełniła tylko Omega Speedmaster Ref. 105.003, po czym NASA ogłosiła ją „operacyjnym do eksploracji kosmosu i certyfikowanym do lotów”, wydając również oświadczenie:

Operacyjne i środowiskowe testy trzech wybranych chronografów zostały zakończone; w wyniku testów, chronografy Omega zostały skalibrowane i wydane trzem członkom załóg Gemini Titan III.

Oto lista testów, którym NASA poddała nadesłane zegarki:

Wysoka temperatura: 48 godzin w temperaturze 160°F (71°C), a następnie 30 minut w temperaturze 200°F (93°C).
Niska temperatura: 4 godziny w temperaturze 0°F (-18°C).
Temperatura-ciśnienie: 15 cykli ogrzewania do 160°F (71°C) przez 45 minut, następnie chłodzenie do 0°F (-18°C) przez 45 minut pod ciśnieniem 10–6 atm.
Wilgotność względna: 240 godzin w temperaturach wahających się od 20°C do 71°C (68°F) do 160°F i przy wilgotności względnej co najmniej 95%.
Atmosfera tlenowa: 48 godzin w atmosferze 100% tlenu pod ciśnieniem 0,35 atm.
Wstrząs: sześć wstrząsów o sile 40 G, każdy trwający 11 milisekund, w sześciu różnych kierunkach.
Przyspieszenie: od 1 G do 7,25 G w ciągu 333 sekund, wzdłuż osi równoległej do osi wzdłużnej statku kosmicznego.
Dekompresja: 90 minut w próżni 10–6 atm w temperaturze 160°F (71°C) i 30 minut w 200°F (93°C).
Wysokie ciśnienie: 1,6 atm przez minimalny okres jednej godziny.
Wibracje: trzy cykle po 30 minut wibracji o częstotliwości od 5 do 2000 Hz.
Hałas akustyczny: 130 dB w zakresie częstotliwości od 40 do 10 000 Hz, czas trwania 30 minut.

Ref. CK2915

Pierwszy Speedmaster był zegarkiem zaprojektowanym do mierzenia czasu w sportach motorowych i był wyposażony w chronograf z trzema tarczami oraz skalę tachymetru nadrukowaną na pierścieniu. Ta ostatnia funkcja była nowością w projektowaniu zegarków i od tego czasu została szeroko przyjęta przez inne chronografy. Oryginalny „Speedy”, tak model zaczął być pieszczotliwie nazywany, znacznie różnił się od tego, który ponad dekadę później poleciał w kosmos. Wyróżniał się szerokimi wskazówkami (Broad Arrow) i vintage’owym logo Omega z owalnym O, ale zawierał ten sam mechanizm – ręcznie nakręcany kaliber 321.

Ref. CK2998

Model Ref. CK2998, wprowadzony na rynek w 1959 roku, dodał czarny aluminiowy pierścień z tachymetrem i zastąpił szerokie wskazówki cieńszymi, w kształcie litery alfa. Ten model, choć nadal różniący się w kilku istotnych aspektach od znanego Moonwatcha, był pierwszym zegarkiem Omega noszonym w kosmosie. Astronauta Wally Schirra nosił go jako swój osobisty zegarek podczas misji Sigma 7 w ramach programu Mercury w 1962 roku.

Ref. ST 105.003 – model spełniający normy NASA

Następcą CK2998 w 1964 roku był model Ref. ST 105.003, który odegrał prawdopodobnie drugą najważniejszą rolę w historii kosmicznych podróży tej serii. Różniący się estetycznie od Moonwatcha prostszymi „uszami” i brakiem osłon koronki, ale zawierający kaliber 321, był zegarkiem, który astronauta Ed White nosił podczas swojego przełomowego spaceru kosmicznego w 1965 roku.

Ref. ST105.012

Model Speedmaster, który z powodzeniem przeszedł testy NASA, został wycofany z produkcji w 1966 roku, na kilka lat przed startem misji Apollo 11 na Księżyc w 1969 roku. Model został zastąpiony przez Ref. ST105.012, którego koperta była większa (42 mm) i miała teraz asymetryczną budowę z osłonami koronki i szerszymi przyciskami chronografu po prawej stronie. To właśnie ten zegarek utrwalił swoje miejsce w annałach historii 21 lipca 1969 roku, krótko po tym, jak dowódca misji Apollo 11, Neil Armstrong, postawił stopę na powierzchni Księżyca i ogłosił to osiągnięcie „Jednym małym krokiem dla człowieka, wielkim skokiem dla ludzkości”.

Armstrong akurat nie miał ze sobą swojego Speedmastera – pozostawił go na pokładzie modułu księżycowego Eagle, aby mierzyć czas w razie awarii zegara, ale jego kolega z załogi, Buzz Aldrin, miał na sobie swój, gdy wyszedł z kapsuły kilka minut później. Po powrocie załogi na Ziemię i następującej po tym kampanii reklamowej Omegi, chwalącej zegarek za jego kosmiczne osiągnięcia, reputacja Omega Speedmaster jako Moonwatch została przypieczętowana, a jego pierwotna tożsamość jako zegarka wyścigowego pozostała pochowana na Księżycu.

Apollo 13

Omega Speedmaster był częścią wyposażenia każdego astronauty w każdej misji NASA od Apollo po dziś dzień. W kwietniu 1970 roku Speedmaster po raz drugi wszedł do historii, jak to zostało przedstawione w filmie Apollo 13 z 1995 roku. Wymieniona misja, trzeci lot w kosmos na Księżyc, doświadczyła potencjalnie śmiertelnej awarii sprzętu, gdy eksplodował zbiornik tlenu, uszkadzając moduł serwisowy, który zapewniał funkcje podtrzymujące życie załogi. Z powodu anulowania misji księżycowej i niebezpiecznego odbiegania od kursu dowódca misji James A. Lovell (w filmie w rolę wcielił się Tom Hanks) wykonał ryzykowny manewr, aby zapewnić bezpieczne lądowanie – uruchomił silnik na dokładnie 14 sekund, co miało na celu ponowne ustawienie statku pod odpowiednim kątem do powrotu do atmosfery Ziemi. Pokładowy zegar uległ awarii, więc „Speedy”, który nosił astronauta Jack Swigert, został użyty do odmierzenia kluczowego interwału dla spalania. Ryzykowny plan powiódł się, a załoga Apollo 13 bezpiecznie powróciła na Ziemię 17 kwietnia.

Ref. 310.30.42.50.01.001

Speedmaster był rozwijany przez te wszystkie lata i dzisiaj doczekał się aktualizacji, która go czyni go najlepszym Moonwatchem w historii. Nowy kaliber 3861 ma teraz certyfikację Master Chronometer, zatwierdzoną przez METAS, wytrzymuje pola magnetyczne do 15 tys. gauss i nadal wyposażony jest w szkło z hesalitu (model ze szkłem szafirowym jest również dostępny, ale wtedy jest przeźroczysty dekiel bez inskrypcji NASA o gotowości lotu na Księżyc). Sam kaliber 3861 wywodzi się bezpośrednio z kalibru 1861, który z kolei jest rozwinięciem 861, który był na Księżycu.

Omega opisuje go następująco:

Speedmaster Moonwatch to jeden z najbardziej ikonicznych zegarków na świecie. Biorąc udział we wszystkich sześciu lądowaniach na Księżycu, legendarny chronograf jest imponującym przedstawieniem ducha pionierskiego marki.

Prezentowany na szczotkowanej bransolecie z pięcioma łukowatymi ogniwami na rząd, ten 42-milimetrowy Moonwatch ze stali nierdzewnej posiada szkło hesalitowe z przodu i tłoczony medalion Seahorse na dekielku. Zainspirowany stylem czwartej generacji Speedmastera noszonego na Księżycu, obejmuje również asymetryczną kopertę, czarną tarczę ze stopniowanym wzorem oraz słynną kropkę nad 90 na pierścieniu z anodyzowanego aluminium na tarczy tachymetru.

Dla mnie właśnie ten „Speedy” jest najbardziej kultowym modelem, pomimo że w ofercie Omegi znajdziemy wiele różnych odmian, wiele limitowych, jak chociażby wyjątkowe z serii Snoopy. Za rolę, jaką firma odegrała w ratowaniu życia astronautów, Omedze została przyznana nagroda Silver Snoopy od NASA, nadawana za osiągnięcia w „bezpieczeństwie lotu i powodzeniu misji”.

Nagroda Silvery Snoopy

Silver Snoopy Award to wyjątkowe wyróżnienie przyznawane przez NASA, które ma za zadanie podkreślić osiągnięcia związane z bezpieczeństwem lotów kosmicznych oraz sukcesy w misjach kosmicznych. Nagroda została stworzona w 1968 roku i jest przyznawana pracownikom NASA oraz kontrahentom i partnerom przemysłowym, którzy przyczynili się do bezpieczeństwa i sukcesu misji kosmicznych.

Co ciekawe, nagroda ta ma postać odznaki, na której znajduje się znana z komiksów postać, Snoopy, ubrany w skafander astronauty. Snoopy, jako sympatyczny i lubiany bohater, został wybrany przez NASA jako maskotka, która promuje bezpieczeństwo. Ta postać w skafandrze kosmicznym stała się symbolem ostrożności i bezpieczeństwa w przestrzeni kosmicznej.

Kaliber 321

W ofercie Omegi jest jeszcze jeden szalenie interesujący model, dostępny dla ich wyjątkowych klientów – Speedmaster Calibre 321 – dla którego Omega odtworzyła kaliber, którego produkcji zaprzestano w 1968 r. Proces ten nie był prosty – wymagał dogłębnej analizy, badań oraz skanów 3D oryginalnych kalibrów 321 przez inżynierów Omegi, w tym również oryginalnych rysunków i dokumentacji. Odtworzenie tego kalibru zostało ogłoszone w 2019 roku, a jego produkcja rozpoczęła się w 2020 roku. Firma skrupulatnie odtworzyła każdy aspekt oryginalnego mechanizmu, od konstrukcji po wykończenie. Nowe wersje kalibru 321 były produkowane z zachowaniem oryginalnych technik i materiałów, co było wyzwaniem ze względu na postęp technologiczny i zmiany w dostępności materiałów.

Najciekawszym reprezentantem tego kalibru jest Ref. 311.93.42.30.99.001, o którym Omega pisze tak:

Prezentowany na czarnym pasku ze skóry, ten model platynowy zawiera ikoniczny kaliber Omega 321, mechanizm, który został odrodzony na dzisiejsze czasy przy użyciu oryginalnych specyfikacji. Posiadacze mogą podziwiać kaliber przez szafirowy dekiel 42-milimetrowego zegarka, który został wykonany z specjalnego stopu platyny z użyciem złota (Pt950Au20).

Design obejmuje również czarną ceramiczną lunetę z białą emaliowaną skalą tachymetru. Najbardziej godnym uwagi jest tarcza w kroku w czarnym onyksie, która używa 18-karatowego białego złota do indeksów i większości wskazówek. Vintage’owe logo OMEGA jest wykonane z 18-karatowego białego złota. Design dopełniają trzy unikalne sub-tarcze utworzone z meteorytu księżycowego, tego samego, który został użyty dla Speedmastera Apollo 11 50th Anniversary Limited Edition w złocie Moonshine.

Jeśli wam bardzo zależy na kalibrze 321, to jest jeszcze wariant o średnicy 39,7 mm, który najbardziej odpowiadał modelowi noszonemu przez Eda White’a.

Moonwatch

Dla fanów kosmosu to prawdopodobnie najbardziej niesamowity zegarek mechaniczny, jaki można nabyć, co jest potwierdzone przez jego obecność w wielu najbardziej znakomitych kolekcjach na całym świecie. Co ciekawe, jest to najczęściej właśnie wersja z hesalitowym szkiełkiem, nie szafirowym, tak jak w oryginale.

Wojtek Pietrusiewicz

Wydawca, fotograf, podróżnik, podcaster – niekoniecznie w tej kolejności. Lubię espresso, mechaniczne zegarki, mechaniczne klawiatury i zwinne samochody.